Cechy dobrego lidera i przywódcy – jakie ma zadania i czym się wyróżnia?

We współczesnych organizacjach przełożony to lider, który w ogromnym stopniu kształtuje stosunki w swoim dziale, atmosferę, poczucie przynależności poszczególnych pracowników do zespołu. Aby osiągać stawiane przed nim przez organizację cele, musi wykazać się wieloma umiejętnościami daleko wykraczającymi poza obszar merytoryczny, którym zawodowo się zajmuje.

Nawet jeśli przełożony, kierownik zespołu czy dyrektor jest autorytetem w swojej dziedzinie – autorem publikacji, ma tytuł naukowy, ­ ale nie posiada cech, które sprawiają, że pracujący z nim ludzie czują się darzą go sympatią i chcą się od niego uczyć, nie zbuduje zgranego, osiągającego sukcesy zespołu.

Przeczytaj na blogu: Czym jest przywództwo? Rodzaje i typy przywództwa. Różnica między przywództwem a zarządzaniem

Pandemia koronawirusa, która z dnia na dzień przebudowała organizację pracy w firmach, pozwoliła sprawdzić, kto jest prawdziwym liderem i umiał odnaleźć się w niełatwej rzeczywistości, a kto po prostu zarządzał ludźmi i nie chciał albo nie umiał wyjść poza znane sobie schematy.

Cechy dobrego lidera

Osoba pełniąca funkcję lidera, niezależnie od usytuowania w hierarchii, musi wykazywać się znajomością nie tylko obszarów działania firmy czy działu, ale też, mówiąc nieco kolokwialnie, znać się na ludziach i wiedzieć, jak do nich dotrzeć i w jaki sposób zachęcać ich do dalszej pracy.

Połączenie obu tych umiejętności jest bardzo ważne. Trudno jest być efektywnym liderem osobie, która wprawdzie jest ceniona za sposób kierowania zespołem, ale ma braki z wiedzy w obszarze, którym się zawodowo zajmuje. Istnieje ryzyko, że gdy pracownicy zorientują się, że ich przełożony popełnia błędy, których oni w kontaktach z klientami czy w ogóle w codziennej pracy popełniać nie mogą, przestaną mu ufać. Trudno w takiej sytuacji budować autorytet.

Dowiedz się więcej o szkoleniu: Autorytet i charyzma lidera w trudnych czasach

Dlatego też nie każdy, pomimo szczerych chęci, ma predyspozycje do kierowania zespołem. Z reguły jest to również ukoronowanie pewnego etapu kariery zawodowej.

Oto kilka cech, którymi powinien odznaczać się dobry lider. Musi być:

• spójny i konsekwentny – trudno jest pracować z osobą, która nieustannie zmienia zdanie i nie ma żadnej spójnej wizji tego, w jaki sposób chce realizować zadania. Jeśli taka osoba jest kierownikiem, to naraża swój zespół na nieustanne wątpliwości i niepewność co do tego, czego kierownik tak naprawdę oczekuje. Lider nie może w kontaktach z różnymi osobami odmiennie określać zasad współpracy, a już zupełnie niedopuszczalne jest stosowanie podwójnych standardów, a więc ocenianie osób i zdarzeń według różnych kryteriów. Lider musi być osobą przewidywalną, tak by członkowie jego zespołu wiedzieli, czego od nich wymaga i w jaki sposób mają wykonywać swoje obowiązki;
• elastyczny – opisane powyżej konsekwentne działanie nie wyklucza elastyczności, którą rozumiemy jako umiejętność szybkiego reagowania na zmieniającą się rzeczywistość i dostosowywania się do nowych wymogów rynku i w ogóle, świata. Reorganizacja pracy, która w czasie pandemii dotknęła wiele firm, unaoczniła, jak ważna jest ta cecha. Menadżerowie musieli zaakceptować, że pracownicy będą wykonywać obowiązki z domu i tak zorganizować pracę, by nie ucierpiała ona na braku kontaktów osobistych. Menadżer, który uważał telekonferencje za zło konieczne i zakładał, że pracownik, który pracuje bez bieżącego nadzoru, ignoruje obowiązki, nie miał szansy przeprowadzić swojego zespołu przez niełatwy czas pandemii i pracy zdalnej. Dla wszystkich była to nowość, ale pandemia była okolicznością od nikogo niezależną i trzeba było się do niej umiejętnie dostosować. Niewątpliwie ten czas pozwolił również menadżerom sprawdzić swoje umiejętności w zupełnie nowych warunkach i wyciągnąć wiele wniosków;
• pozytywnie nastawiony – lider lubi ludzi, nie zakłada z góry złych intencji, nie podchodzi z wrogością. Nie musi się spoufalać z zespołem, stawać się powiernikiem kolegów z pracy i udawać ich najlepszego przyjaciela, ale bezwzględnie musi szanować podwładnych. Traktowanie jednych ludzi z góry i faworyzowanie innych, utrudnianie pracownikom funkcjonowania (na przykład poprzez odrzucanie wniosków o urlop w terminach, na których im zależy, bez wyraźnego powodu) – jest niedopuszczalne;
• komunikatywny i nastawiony na słuchanie – praca zespołowa opiera się na współpracy. Lider musi umiejętnie wyjaśniać zespołowi, czego od niego oczekuje, ale też umieć doradzić, pokierować, wyjaśnić wątpliwości (ale bez wykonywania zadań za pracowników). Nie powinien ignorować ich próśb o pomoc czy lekceważyć uwag, które zgłaszają współpracownicy, bo straci ich zaufanie;
• umieć umiejętnie przekazywać uwagi i pochwały – pracownicy potrzebują informacji zwrotnej. Na pochwały jest miejsce w indywidualnych rozmowach oraz na forum publicznych, ale uwagi formułowane pod nazwiskiem powinny padać wyłącznie w rozmowie w cztery oczy. Uwagi mogą dotyczyć tylko tego, co ma związek z wykonywaną pracą, a nie mogą dotyczyć stylu życia pracowników, jeśli nie ma on wpływu na wyniki w pracy. Krytyka musi być konstruktywna, czyli obejmować także propozycja rozwiązania problemów. Wykluczone jest podnoszenie głosu i groźby, może to zresztą podchodzić pod mobbing.

Skuteczny lider to ten, który działa wraz z zespołem

Dobry lider nie stoi obok swojego zespołu i nie zakłada, że z chwilą przekazania zadań jego rola się kończy. Przeciwnie, cały czas jest blisko, ale nie po to, by kontrolować każdy ruch pracowników, ale by służyć radą i wsparciem.

Dowiedz się dlaczego Charyzma w pracy, dlaczego jest ważna?

Gdy pojawią się problemy i nie uda się wykonać zadania, umie przyznać się, że również on popełnił jakiś błąd. Jakie są jeszcze cechy lidera. Dobry przywódca jest z zespołem wtedy, gdy spływają pochwały za sukces, ale i gdy trzeba zarządowi wyjaśnić przyczyny niedociągnięć lub ponieść innego rodzaju konsekwencje. Lider nie mówi: „ja”, ale myśli w kategoriach „my” – całego zespołu, nie boi się podjąć trudnych decyzji. Inspiruje i motywuje do działania, zachęca do efektywniejszej pracy, jest pewny siebie w swoich przekonaniach i wizji.

Zły lider: co go wyróżnia?

Jego przeciwieństwem jest osoba, która, pomimo dobrych chęci, nie ma umiejętności, które predysponują ją do bycia dobrym liderem. Nie będzie nim osoba, która:

• nie lubi pracować z ludźmi i chce jedynie delegować zadania i rozliczać zespół z efektów;
• jest apodyktyczna, nieuprzejma;
• nie ma umiejętności interpersonalnych – nie potrafi rozmawiać z ludźmi i słuchać ich, nie umie nawiązywać relacji opartych na zawodowym zaufaniu;
• nie umie doceniać ludzi, z którymi pracuje. Zamiast motywować, gani ich i okazuje brak szacunku;
• jest niekonsekwentna, więc zespół nigdy nie wie, czego się po niej spodziewać i jakie będą jej oczekiwania;
• nie ufa współpracownikom i nie stoi po ich stronie w sytuacjach, w których wsparcie (np. w razie konfliktu z kierownictwem) jest dla nich szczególnie ważne.

Jakie kompetencje lidera są najbardziej pożądane?

Jak widać, menadżer musi opanować wiele umiejętności, by stać się prawdziwym liderem. Na szczęście wszystkiego można się nauczyć, a pomogą w tym profesjonalne kursy oraz nabywane latami doświadczenie życiowe. Do najważniejszych cech, które charakteryzują lidera/menadżera, należą:

• umiejętności interpersonalne: empatia, otwartość na ludzi, umiejętność słuchania, tolerancja na błędy i słabości innych;
• elastyczność;
• umiejętność przewidywania przyszłości;
• gotowość do dzielenia się wiedzą i motywowania;
• umiejętności organizacyjne;
• umiejętność zjednywania sobie ludzi, budowania zespołu i integrowania współpracowników.