Autoprezentacja: czym jest? Zasady skutecznej autoprezentacji

Czym jest autoprezentacja?

Autoprezentacja to pojęcie wywodzące się z dziedziny psychologii. Oznacza sposób, w jaki człowiek kreuje swój wizerunek i model osoby, za którą chce być uważany. W tym celu wykorzystuje komunikację werbalną, np. opis, wypowiedzi czy dobór odpowiednich słów, jak i niewerbalną. Na tę ostatnią składają się takie elementy, jak np.:

• strój,
• mowa ciała,
• ton głosu,
• sposób zachowania.

Mówiąc najprościej, sztuka autoprezentacji to nic innego, jak opis siebie samego w korzystnym świetle zaprezentowany innym. Składa się na nią szereg rozmaitych technik i narzędzi, które można wykorzystać w zależności od celu, jaki chce się osiągnąć.

Naczelną zasadą autoprezentacji jest nakierowanie odbiorcy informacji przez prezentowanie i eksponowanie takich, które chce się ujawnić. Do pewnego stopnia można kontrolować sposób postrzegania swojej osoby przez otoczenie, a w efekcie budować wizerunek zgodny z wartościami, które w nim panują.

Dowiedz się więcej na szkoleniu: Autoprezentacja – kreowanie wizerunku własnego

Niezależnie od wybranej techniki autoprezentacji należy pamiętać, że powinna być ona pozbawiona informacji nieprawdziwych. Równie niemile widziane jest wyolbrzymianie niektórych cech. W końcu prezentacja swojej osoby powinna być daleka od manipulacji czy kreowania fałszywego wizerunku. Autoprezentacja nie powinna wprowadzać odbiorcy w błąd, ale przekonywać go do konkretnej osoby.

Dlaczego autoprezentacja jest tak ważna?

Na elementy samoprezentacji można natknąć się niemal codziennie. Spotykając inne osoby, nie tylko współpracowników, każdy chce przedstawić się w jak najlepszym świetle, pokazać swoje największe zalety, umiejętności czy osiągnięcia. To w końcu podstawa do nawiązywania relacji między ludźmi.

Istnieją jednak sytuacje, które same w sobie stanowią pole do autoprezentacji. Są to:

• autoprezentacja na rozmowie kwalifikacyjnej,
• autoprezentacja podczas negocjacji i rozmów handlowych,
• autoprezentacja w trakcie spotkań biznesowych,
• autoprezentacja w trakcie wystąpień publicznych,
• autoprezentacja w pracy nauczyciela,
• autoprezentacja w świecie naukowym,
• autoprezentacja w pracy wszystkich osób reprezentujących przedsiębiorstwa i instytucje,
• autoprezentacja w życiu towarzyskim.

Oto przestrzenie, w których sztuka autoprezentacji liczy się wyjątkowo.

Autoprezentacja biznesowa (sprzedaż, spotkania biznesowe)

Autoprezentacja pełni ogromną rolę i przysparza wielu sukcesów w biznesie. Nie ma tu znaczenia, czy chodzi o kandydata ubiegającego się o pracę na wymarzonym stanowisku, pracownika już zatrudnionego w strukturach firmy czy jej prezesa. Chodzi o budowanie swojego wizerunku od jak najlepszej strony. To kształtowanie sposobu postrzegania siebie samego przez środowisko, stąd o autoprezentacji można mówić jak o sztuce.

Na polu biznesowym samoprezentacja opiera się głównie na przekazywaniu niewerbalnych komunikatów, jak gesty (np. potakiwanie głową) czy mimika twarzy (np. akceptujący uśmiech). Szacuje się, że więcej niż 90% przekazu w trakcie rozmowy odbieranych jest w sposób niewerbalny, a mowa ciała interlokutorów odpowiada za to najmocniej. Tę zdolność można w sobie wyćwiczyć! Kontrola reakcji na stres to pierwszy krok w tym kierunku.

Autoprezentacja w wystąpieniach publicznych

To najbardziej wyrazisty przykład autoprezentacji, w przypadku którego wyróżnia się dwa rodzaje autoprezentacji:

• strategiczną,
• taktyczną.

Pierwsza z nich to podejmowanie działań zaplanowanych z góry, a przy tym bardzo pragmatycznych. Ich celem jest stworzenie swojego wizerunku dla potencjalnych odbiorców w przyszłości. Najbardziej wyraziste przykłady takiego przyszłościowego myślenia to np.:

• przemyślany ubiór,
• założenie dodatków świadczących o statusie społecznym i osiągnięciach,
• wyuczone schematy adekwatnej gestykulacji,
• zastosowanie odpowiedniego, wirtualnego tła.

Elementy autoprezentacji taktycznej są raczej spontaniczne i mają charakter nawykowy. Celem jest w tym przypadku pokazanie się konkretnej publiczności tu i teraz. W trakcie takiej prezentacji nie ma się zwykle konkretnych zamiarów.

Dowiedz się więcej na szkoleniu: Sztuka prezentacji i wystąpień publicznych/ storytelling

Do takich rodzajów autoprezentacji należy np. odpowiadanie na pytania publiczności czy budowanie autorytetu w trakcie wystąpienia przez uśmiech i życzliwe spojrzenie. Autoprezentacje strategiczne są raczej jednorazowe, a taktyczne się powtarzają.

Jakie są zasady skutecznej autoprezentacji?

Każdy doświadczony biznesmen ma świadomość, że skuteczna autoprezentacja to prezentacja przemyślana. Co więcej, nie każdy, kto zmuszony jest zawodowo do kreowania swojego wizerunku w oczach innych, ma do tego odpowiednie predyspozycje. Na szczęście pod względem technicznym sztukę autoprezentacji można wyćwiczyć. O jakich zasadach wówczas pamiętać?

Dokładnie zaplanuj co chcesz powiedzieć

Kluczem do tego sukcesu jest dobre i rzetelne przygotowanie się do prezentacji. Warto zastanowić się nad tym, jak chce się być odbieranym. Można wprost wypisać cechy, które będą przydatne w kontakcie z konkretnym audytorium.

Pod uwagę należy tu wziąć m.in. styl wypowiedzi, który musi być dostosowany do atmosfery i charakteru spotkania. Odbiorcy mogą mieć względem występującego określone oczekiwania. Można próbować je przewidzieć. Dobry plan to – w większości przypadków – wystarczająca pewność siebie, aby zaprezentować się od najbardziej pożądanej strony.

Odpowiedni ubiór

Zasady autoprezentacji dotyczą także doboru odpowiedniego stroju. Co to znaczy? Schludny i elegancki ubiór, stonowany makijaż czy dobrze ułożona fryzura z pewnością wzbudzą w odbiorcach zaufanie. Poza tym istnieje duże prawdopodobieństwo, że wystąpienie zostanie nagrane.

Warto zadbać o utrwalenie swojego wizerunku niezależnie od tego, gdzie będzie prezentowany. Wygląd to oczywiście nie wszystko. W parze powinna z nim iść nienaganna postawa, zwłaszcza przed kamerą.

Chcąc dobrze zaprezentować się podczas spotkania biznesowego, należy zatem poświęcić dużo uwagi swojemu wyglądowi zewnętrznemu. Nie bez znaczenia jest również kolor ubrania.

Przyjęło się, że ciemne oraz stonowane barwy budują prestiż, błyszczące i metaliczne tkaniny świadczą o przepychu, natomiast kolory pastelowe kojarzą się z subtelnością. Warto mieć na uwadze również fakt, że na odpowiedni wygląd wpływa przede wszystkim pewność siebie oraz podwyższona samoocena.

Naturalność i mowa ciała

Skuteczna autoprezentacja powinna być przede wszystkim autentyczna. Twój wygląd, postawa i sposób zachowania się powinny być spójne z wypowiedzią. Tylko w ten sposób zyskasz zaufanie audytorium.

Jeśli nie czujesz się jednak na tyle pewnie, aby zachować swobodę i naturalność, pozwól sobie na drobne pomyłki czy oznaki stresu, jednak nie daj im sobą zawładnąć. Lepiej być autentycznym, niż silić się na udawaną pewność siebie. W ostatnim przypadku również Twój przekaz straci na znaczeniu.

Bądź asertywny i otwarty

Występując przed publicznością czy wchodząc w kontakt z partnerami biznesowymi, nie zawsze będziesz automatycznie odbierany pozytywnie. Być może trafisz na kogoś, kto za wszelką cenę będzie chciał udowodnić swoją przewagę czy wprowadzić Cię w zakłopotanie.

Podczas autoprezentacji liczy się zatem jeszcze sztuka asertywności i opanowania. Przed szeroką publicznością lepiej trzymać stres i nerwy na wodzy oraz nie dać się ponieść emocjom.

Czego powinieneś unikać w czasie autoprezentacji?

Istnieje kilka zasadniczych aspektów, na które warto zwrócić uwagę w pracy nad autoprezentacją. Na szczęście przy odpowiednim ćwiczeniu i determinacji można je łatwo wyeliminować. Do najczęściej popełnianych na tym polu błędów należą:

• zakrywanie dłonią twarzy i ust (to gest odbierany jako nieszczerość intencji, a poza tym istnieje spore ryzyko, że Twoi odbiorcy Cię nie zrozumieją),
• nadmierne dotykanie twarzy (często odbiera się to jako objaw stresu, a przecież chcesz pokazać się od tej najbardziej opanowanej strony),
• brak kontaktu wzrokowego z odbiorcą (to pierwszy krok do zaburzenia więzi i okazania dystansu wobec niego).

Okazuje się zatem, że za dużą część sukcesu autoprezentacji odpowiada mowa ciała, jednocześnie najczęściej narażona na błędy w tym względzie.

Jak nauczyć się autoprezentacji?

Prezentacja własnej osoby w korzystnym świetle to umiejętność, którą można opanować właściwie w każdym wieku. Nie zawsze jednak udaje się to osiągnąć samodzielnie. Wówczas przydaje się wsparcie osób zajmujących się autoprezentacją zawodowo. W trakcie specjalnych kursów dowiesz się m.in., jak pokazać się jako osoba godna zaufania.

Nabyte umiejętności można z powodzeniem doskonalić w domu! Istnieje kilka sprawdzonych ćwiczeń, np.:

• mówienie przed mniejszym, znanym audytorium (choćby przed członkami rodziny czy znajomymi, którzy na pewno szczerze skomentują Twoje wystąpienie),
• obserwowanie się w lustrze (mówiąc kilka słów, zwróć uwagę na swoją postawę, mimikę czy gesty; możesz dopracować te elementy w zależności od przekazu),
• stosowanie technik relaksacyjnych (zapanowanie nad tremą, zwłaszcza przed wystąpienie publicznym, to już większa część sukcesu; kontrola oddechu czy ćwiczenia rozluźniające mięśnie można wykonywać w dowolnym czasie i miejscu).

Praktyczną pomocą mogą okazać się nie tylko kursy i szkolenia z zakresu samoprezentacji, ale także odpowiednio dobrana literatura. Znajdziesz w niej omówienie licznych przykładów błędów popełnianych podczas autoprezentacji oraz wystąpień publicznych, a jak wiadomo – najlepiej uczyć się na błędach innych!

Przeczytaj na blogu: Storytelling – co to jest? Jak stosować w biznesie?

Pamiętaj zatem, aby podczas prezentacji być po prostu sobą, postawić na szczerość, otwartość i dobre przygotowanie merytoryczne. Warto również wyznaczyć sobie cele, jakie chce się osiągnąć po takim przemówieniu. To podstawy, na których warto budować każde wystąpienie – niezależnie od okoliczności.