O autorze:
Trener, coach, konsultant i facylitator z wieloletnim doświadczeniem. Przeprowadził ponad 4000 godzin szkoleń, w tym ponad 1000 godzin wyłącznie dla kadry kierowniczej. Wykładał na studiach podyplomowych, m.in. w politechnikach Łódzkiej, Gdańskiej i Wrocławskiej, Uniwersytecie Szczecińskim, Akademii Leona Koźmińskiego i Uniwersytecie SWPS.
Mam nadzieję, że ten artykuł, choć w części odpowie na te i inne wątpliwości związane z formą i zakresem realizacji nauczania w XXI wieku.
Wszystkie ww. formy mają jedną cechę wspólną – pozwalają na ukończenie kursu, szkolenia, a nawet studiów bez konieczności fizycznej obecności w sali wykładowej.
Dawno, dawno temu szkolenia były realizowane wyłącznie w formule stacjonarnej, to znaczy wyłącznie w bezpośrednim kontakcie trenera z uczestnikami.
Świat pędzi do przodu, a my chcemy wykorzystać czas jak najbardziej produktywnie i nie marnować go na zbędne czynności, a tym samym oszczędzić pieniądze.
Właśnie z tej potrzeby po raz pierwszy około 10 lat temu rozpoczęto wprowadzanie realizacji szkoleń w formule zdalno-stacjonarnej. Wówczas oznaczało to, że trener był obecny w sali wraz z większością uczestników, a tylko kilkoro słuchaczy brało udział z innych miejsc na świecie, korzystając z narzędzi do prowadzenia konferencji np. Webex lub innych wówczas dostępnych. Szkolenie zdalne/online jest całkowicie interaktywne i pozwala na zachowanie pełnego kontaktu z uczestnikami, wymianę doświadczeń, dyskusje, ankiety, quizy, ćwiczenia grupowe i inne techniki stosowane podczas kursów prowadzonych tradycyjną metodą.
Z biegiem czasu firmy dostrzegły duży potencjał w realizacji szkoleń w formule zdalnej (online), gdyż ta forma pozawalała na ograniczenie czasu i kosztów podróży, a tym samym pracownik zamiast przebywać w delegacji mógł wykorzystać ten czas na normalną, codzienną pracę. Dodatkowo można było w łatwy sposób zorganizować szkolenie dla pracowników znajdujących się w najróżniejszych zakątkach kraju a nawet świata. Ograniczenie również kosztów podróży trenera do miejsca prowadzenia szkolenia pozwoliło na dodatkowe oszczędności, co wpłynęło na obniżenie kosztów przeprowadzenia szkolenia. Ostatecznie nazwa szkolenie zdalne (distance learning/d-learning) została przypisana do szkolenia online/na żywo, prowadzonego przez trenera, który znajdował się w innej lokalizacji niż uczestnicy.
Jak wiemy, dziś firmy, które od dawna stosują formę nauczania distance learning (d-learning) bezboleśnie przeszły w tryb pracy zdalnej, gdyż do takiego sposobu komunikacji były już przyzwyczajone.
Live streaming – to forma przekazania w czasie rzeczywistym wykładu prowadzonego na sali szkoleniowej. Uczestnicy oglądają transmisję i mogą lub nie wchodzić w interakcję z prowadzącym. Przeważnie szkolenie w tej formie jest wspierane osobą, która moderuje czat, a także ćwiczenia, quizy, dyskusje prowadzone przez uczestników z prowadzącym szkolenie.
Inną formą nauczania jest webinar. Jest to wykład prowadzony online przez trenera, a interakcja z uczestnikami zachodzi poprzez chat, sesje pytań i odpowiedzi czy ankiety. Webinar również pozwala na ograniczenie kosztów logistycznych. Webinar można nagrać i dystrybuować pomiędzy pracownikami, aby w dogodnym czasie zaznajomili się z zagadnieniami omawianymi podczas wykładu.
Webcasty są podobne do webinaru, czyli są formą wykładu, dyskusji pomiędzy ekspertami. Można je również nagrać i rozpowszechniać do późniejszego zapoznania się. Webcasty nie zakładają żadnej interakcji z prowadzącym.
Podcasty, to forma transmisji już nagranego materiału audio bez video.
E-learning to forma pracy własnej uczestnika, który odtwarzając materiał do nauki, podążą za lektorem i przekazywanymi treściami. E-learning powinien zawierać trzy części:
Uczestnik może przystąpić do nauki w dowolnym momencie oraz przerywać i powracać do treści zgodnie z własnym tempem nauki. Dobrze przygotowany kurs e-learning posiada interaktywne menu oraz linię postępu w nauce, która pozwala uczestnikowi na śledzenie, ile materiału już przerobił i jakie zagadnienia są jeszcze przed nim. Linia postępu ułatwia też nawigacje po kursie. Często dostęp do materiałów/kursu jest ograniczany czasowo, aby zmobilizować pracownika do szybszego nabycia pożądanych przez pracodawcę umiejętności.
E-learning jest budowany w standardzie zapisu SCORM (ang. Sharable Content Object Reference Model).
Blended learning zakłada połączenie kilku form kształcenia w jeden spójny kurs. Jest to metoda kształcenia mieszana (zintegrowana, hybrydowa), łącząca tradycyjne metody nauki (bezpośredni kontakt z prowadzącym) z aktywnościami prowadzonymi zdalnie. Połączenia metod mogą być różne w zależności od stawianych celów, budżetu, możliwości uczestników oraz pomysłowości realizatorów. Formą blended learning jest np. bootcamp. Metoda ta cechuje się dużą skutecznością, ponieważ pozwala na elastyczny sposób budowania szkolenia z uwzględnieniem celów, tematyki i specyfiki branży oraz grupy uczestników. Zaletą B-learningu jest z pewnością możliwość stosowania zdalnych jak i bezpośrednich form aktywizacji uczniów oraz wspólnej pracy on-line
Bootcamp to forma przeważnie krótkiego kursu, ale mogą być i dłuższe emisje, która zakłada pracę własną uczestników wraz ze wsparciem osoby prowadzącej. Można tu połączyć e-learning z webinarem do odtworzenia, spotkaniem online i wsparciem korespondencyjnym czy też w grupach np. na FB. Bootcampy są organizowane dla małej liczby kursantów, którzy tworzą społeczność wzajemnie się inspirującą i wspomagającą.
W sieci krąży wiele określeń danej formy kształcenia. Oprócz wymienionych powyżej można się spotkać np. z:
Często używa się określenie szkolenie online, mimo, że nie zakłada ono w rozumieniu realizatora, interakcji pomiędzy uczestnikiem i trenerem w czasie rzeczywistym a jedynie pracą samodzielną z przekazanym materiałem. Zgodnie z powyższymi definicjami będzie to raczej webinar odtwarzany lub e-learning.
Jak widać z powyższego zestawienia, warto zawsze dopytać realizatora co on rozumie używając takiego czy innego określenia, aby uniknąć nieporozumień i otrzymać produkt zgodny z oczekiwaniami.
To pytanie CERTES słyszy bardzo często. Niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi czy wybrać szkolenie synchroniczne czy asynchroniczne, gdyż na skuteczność ma wpływ wiele czynników, jak np.:
Naszym zdaniem, najważniejszy jest sam cel, jaki stawia uczestnikom firma, bo znając cel można dobrać środki przekazu, które doprowadzą do jego realizacji.