Czym jest przywództwo? Rodzaje i typy przywództwa. Różnica między przywództwem a zarządzaniem

Sprawdź, z jakimi typami przywództwa można mieć do czynienia w organizacji. Czym różni się przywódca od skutecznego menedżera oraz jakie cechy przywódcy sprawiają, że pociąga za sobą grupę współpracowników i razem z nimi osiąga cele ważne dla przedsiębiorstwa.

Czym jest przywództwo w organizacji?

Przywódca jest osobą, która potrafi oddziaływać na zachowania ludzi w taki sposób, że bez przymusu zachowują się tak, aby osiągać pożądane wyniki. Tym samym przywództwo to cały proces związany z kierowaniem jednostką lub grupą.

Przywództwo opiera się na umiejętnościach kierownika, ale także na cechach jego osobowości. Potrafi on wzbudzić zaufanie i skłonić podwładnych czy zwolenników do podporządkowania się, dzięki czemu może im przewodzić.

Skuteczny przywódca – polityczny lub biznesowy – wywiera wpływ na ludzi, modyfikuje ich działania i zachowania, a to z kolei przekłada się na zmiany. Nie wysługuje się ludźmi, ale służy im, co też wymaga pewnej pokory i uczciwości.

Przeczytaj na blogu: Cechy dobrego lidera i przywódcy – jakie ma zadania i czym się wyróżnia?

Dobry przywódca także inspiruje, słucha, pomaga i chroni członków swojego zespołu. Potrafi zadawać pytania i rozumie osoby, z którymi pracuje. Od przywódcy w organizacji wymaga się, by dostrzegał przeszkody w drodze do celu i skutecznie na nie reagował.

Jakie są typy przywództwa?

Przywództwo wypracowuje wizję przyszłości organizacji, nadaje kierunek działaniom poszczególnym jej członkom, motywuje i inspiruje, ale także wyzwala energię. W literaturze specjalistycznej znajdziemy opis kilku typów przywództwa.

Przywództwo charyzmatyczne

To przywództwo jest oparte na charyzmie osoby, która władzę sprawuje. Charyzmatyczny przywódca ma takie cechy charakteru, że jest w stanie przekonać nierzadko nie tylko zespół współpracowników, ale nawet miliony ludzi.

Dowiedz się więcej o szkoleniu: Inspirujący lider w wymagających czasach

Podając przykłady przywództwa charyzmatycznego, wymienia się takie nazwiska jak Mahatma Gandhi, Martin Luther King, czy Lech Wałęsa.

Przywódcę charyzmatycznego wyróżniają takie cechy jak:

• przekaz, który mobilizuje, daje nadzieję na zmianę, przedstawia wizję przyszłości, co zachęca do poparcia przywódcy;
• umiejętność wpływania na emocje, wywoływanie ich lub zmiana emocji. Przywódca charyzmatyczny cieszy się zaufaniem, stąd też ludzie dobrze reagują na nadzieję zmiany;
• indywidualne traktowanie każdego człowieka, dzięki czemu każdy, kto jest pod wpływem lidera, czuje się wyróżniony.

Przywódcy charyzmatyczni odgrywają wielką rolę w przypadku zmiany władzy oraz w pierwszym okresie jej sprawowania. Osoba, która ma charyzmę, by utrzymać swój wpływ na ludzi, musi także mieć umiejętność korzystania z biurokracji.

Przeczytaj więcej na blogu:

Charyzma w pracy, dlaczego jest ważna?

Menedżer – kim jest i jaka jest jego rola w firmie?

Przywództwo sytuacyjne

Według tego modelu, na każdym etapie rozwoju, przywódca przyjmuje inny styl i inaczej zachowuje się wobec podwładnego. Celem przywódcy jest uzyskanie efektywnej współpracy między nim a pracownikiem. Uczestnicy znają metody wyznaczania celów, diagnozowania rozwoju potencjału, co wpływa zarówno na rozwój pracowników, jak i na samą organizację.

Według teorii, przywództwo sytuacyjne polega na tym, że styl zarządzania zależy od sytuacji. Menedżer, szef, kierownik zespołu nie mogą wykorzystywać tylko jednego typu zachowań. Muszą być elastyczni, a metoda zarządzania powinna zmieniać się w zależności od okoliczności. Ważna jest regularna rozmowa z pracownikiem, rozpoznawanie jego potrzeb, a także dostosowanie menedżera do tego, na jakim etapie pracy jest podwładny.

Dowiedz się więcej o szkoleniu: Przywództwo sytuacyjne

Taka forma przywództwa przynosi korzyści w postaci wzrostu efektywności działań, wyznaczania motywujących celów, trafnego definiowania poziomu kompetencji i zaangażowania pracownika, poprawy komunikacji w firmie, wzrostu motywacji oraz zaangażowania pracowników.

Przywództwo strategiczne

Przywództwo strategiczne bardziej przypomina bycie menedżerem niż przywódcą. Na czele grupy stoi osoba, która podejmuje decyzje i odpowiada za ich wdrożenie. Jednak ma ona także za zadanie zaangażować pracowników w proces, by skutecznie wypracować model działania i sprawić, że będzie akceptowany przez członków organizacji.

Tym, co jest niezwykle trudne w przywództwie strategicznym, jest połączenie wizjonerstwa z zarządzaniem, czyli integracja dwóch biegunów. Wymiar wizjonerski wymaga bowiem patrzenia ogólnego korzystania z intuicji, a zarządzanie strategiczne skupia się na codziennych obowiązkach i zadaniach, które czasami bywają bagatelizowane.

Przywództwo transformacyjne

Przywództwo transformacyjne jest uważane za typ niezwykle efektywny. Ten rodzaj przywództwa zakłada, że lider w pełni porozumiewa się z pracownikami, wymienia z nimi informacje. Komunikacja jest więc dwustronna, a nie jednostronna. Zespół aktywnie uczestniczy w realizowaniu wizji przedsiębiorstwa i podejmuje działania poprzedzone głęboką refleksją.

Transformacyjne przywództwo ma zainspirować grupę do wprowadzenia zmian. Przywódcy transformacyjni są entuzjastyczni, pełni pasji i zwykle energiczni, zaangażowani w proces i pomagający grupie oraz każdemu z jej członków z osobna w dochodzeniu do sukcesu.

Przeczytaj na blogu: Przywództwo transakcyjne a transformacyjne – na czym polegają różnice?

Lider transformacji przejmie kontrolę nad grupą, jasno przedstawi cele zmian i zmotywuje do pracy. Oddziałuje dzięki swojej osobowości, umiejętności przekonania do swoich racji i idei, zdobywa zaufanie, szacunek oraz podziw zwolenników.

Przywództwo transakcyjne

Przywództwo transakcyjne, zwane również przywództwem menedżerskim, polega przede wszystkim na nadzorowaniu, organizowaniu oraz ocenie wyników pracy. Transakcyjny lider oczekuje podporządkowania się i stosuje nagrody oraz kary.

Głównym motywatorem nie jest więc rozmowa, ale konkretna transakcja. Za dobrze wykonaną pracę, pracownik może otrzymać podwyżkę, awans albo większe biuro.

Jest to model skuteczny przy realizacji projektów w sposób ustrukturyzowany i systematyczny. Jest typem najczęściej stosowanym przez menedżerów, którzy skupiają się na kontrolowaniu, organizowaniu i planowaniu krótkoterminowym. Podwładni ściśle stosują się do poleceń przełożonego, są monitorowani i kontrolowani.

Dowiedz się więcej o szkoleniu: Autorytet i charyzma lidera w trudnych czasach

Jakie cechy i umiejętności powinien mieć przywódca?

• Przywódca przyciąga ludzi, wskazuje im drogę i cele, skupia się na rozwoju. Powinien mieć cechy, które sprawiają, że ludzie szanują jego wybory i ufają mu.
• Skuteczny przywódca wspiera i buduje poczucie własnej wartości członków zespołu, dzięki czemu są bardziej kreatywni i tworzą nowe koncepcje, nie boją się ich przedstawić.
• Sprawia, że atmosfera współpracy sprzyja dobrym wynikom, a współdziałanie na linii przywódca — członkowie grupy jest twórcze.
• Podnosi poziom energii i entuzjazmu, wywołuje chęci do działania. Najpierw określa cel, a potem tworzy klimat, by możliwe było jego osiągnięcie.
• Uwalnia członków zespołu od technicznych problemów, stwarza warunki sprzyjające pracy twórczej.
• Jednocześnie przywódca nie jest nadczłowiekiem, który wyróżnia się wyjątkowymi cechami i jest w stanie w każdej sytuacji pociągnąć za sobą ludzi i osiągnąć zamierzony cel. To, czy jest przywódcą skutecznym, zależy też od tego, czego oczekują od niego podwładni, środowisko organizacyjne, jakie zadania zostały mu powierzone i w jakiej sytuacji znajduje się przywódca wraz z podwładnymi oraz organizacja, w której ma przewodzić.

Przywództwo a zarządzanie — czym się różnią?

Przywództwo jest znacznie szerszą koncepcją niż zarządzanie. Menedżer w organizacji odpowiedzialny jest za realizację działań: ich planowanie, organizowanie, kontrolę wykonania, kierowanie. Zdarza się też, że w grupie jest przywódca nieformalny, który wcale nie pełni funkcji menedżerskiej.

Liderzy częściej działają, tolerując braki w strukturze i pewien chaos, ale i tak są w stanie inspirować członków zespołu i skutecznie doprowadzają działania do celu.

Zarządzanie zaś ceni porządek, kontrolę, rozwiązywanie na bieżąco problemów, często jeszcze zanim zostaną zrozumiane przez członków organizacji.